Friedrich Nietzsche

Filozof, filolog klasyczny, pisarz. W latach szkolnych z zamiłowaniemoddawał się poznawaniu niemieckiej muzyki klasycznej od Bacha i Mozarta po Beethovena oraz poezji romantycznej (szczególnie wielkiewrażenie zrobiły na nim utwory nowo odkrytego Hölderlina). Studiowałfilologię klasyczną, teologię, historię Kościoła i historię nauniwersytecie w Bonn (1864-1865) i w Lipsku (od 1865). Jako filologklasyczny zyskał wielkie uznanie, wśród jego pierwszych publikacjiznalazły się m. in. komentarze do Arystotelesa; w 1869 roku zostałprofesorem nadzwyczajnym w katedrze filologii klasycznej uniwersytetuw Bazylei. Początkowa popularność w środowisku uczelni przygasła pokrytycznym przyjęciu koncepcji dionizyjskości i apollińskościwyłożonej w Narodzinach tragedii (1872). Jeszcze przed podjęciempracy akademickiej Nietzsche odbył obowiązkową służbę wojskową.Wkrótce potem wymówił obywatelstwo pruskie i od 1869 roku pozostawał „bezpaństwowcem”. Bardzo istotnywpływ na myśl Nietzschego miało zetknięcie się z filozofią Artura Schopenhauera oraz muzyką Ryszarda Wagnera, z którym bliskoprzyjaźnił się na początku lat 70 XIX wieku (później doszło dorozluźnienia stosunków ze względów światopoglądowych; komentarzem doistoty tego rozdźwięku jest napisana przez filozofa w 1888 r. rozprawa Nietzsche kontra Wagner). Charakterystyczne w stylu pisarskim Nietzschego jest pisanie aforyzmami (począwszy do dzieła Ludzkie, arcyludzkie z 1878 r.). Po części wynikało to z choroby, na którącierpiał od lat młodzieńczych, a która objawiała się niezwyklesilnymi, wielodniowymi atakami migreny, po części jednak był toświadomy wybór formy literackiej: „Kto krwią i w przypowieściachpisze, nie chce, by go czytano, żąda, by się go na pamięć uczono” -pisał w najbardziej znanym ze swych tekstów, Tako rzecze Zaratustra (1883-1885). Choroba zmusiła go do zrezygnowania z pracy uniwersyteckiejw 1879 roku. Od tego czasu wiele podróżował, po Włoszech, Niemczech i Szwajcarii, gdzie przebywał najchętniej. Na przełomie 1888 i 1889 rokunasilenie choroby doprowadziło do obłędu; Nietzsche trafił na rok dokliniki psychiatrycznej, najpierw w Bazylei, a następnie w Jenie. W1890 matka zabrała go w rodzinne strony, do Naumburga; ostatnie trzylata życia spędził samotnie w Weimarze. Został pochowany w Röcken, obok swego ojca, pastora luterańskiego. Ostatnim dziełem Nietzschegojest autobiograficzna książka Ecce Homo (1888); pośmiertnie została wydana jeszcze z notatek Wola mocy.

Ur.

15 października 1844 w Röcken

Zm.

25 sierpnia 1900 w Weimarze

Najważniejsze dzieła:

Narodziny tragedii czyli hellenizm i pesymizm,
Tako rzecze Zaratustra,
Ludzkie, arcyludzkie,
Poza dobrem izłem,
Zmierzch bożyszcz,
Antychryst,
Ecce Homo,
Wolamocy.